Tω μηνί Οκτωβρίω

Οκτώβριος: ο δεύτερος μήνας του φθινοπώρου. 

Έχει 31 ημέρες κι είναι ο πιο κατάλληλος για την καλλιέργεια και τη σπορά των χωραφιών. Ο ελληνικός λαός δίνει και τα ονόματα: Αϊ-Δημήτρης ή Αϊ-Δημητριάτης, Βροχάρης, Σποριάτης ή Σποριάς ή Σπαρτός, Μπρουμάρης (=ομιχλώδης, σκοτεινός) και Παχνιστής (από την πάχνη που πέφτει στους αγρούς). Τον θεωρεί έναν από τους μήνες κατά τους οποίους πρέπει κανείς να πίνει το κρασί ανέρωτο, γιατί τον συμπεριλαμβάνει στην παροιμία: «Όποιος μήνας έχει ΡΟ, δε θέλει στο κρασί νερό».

Κατά το ρωμαϊκό ημερολόγιο ήταν ο 8^ος μήνας, γι` αυτό κι ονομάστηκε Οκτόμπερ. Ήταν αφιερωμένος στον Άρη και τον παρίσταναν με μορφή κυνηγού, που έχει λαγό στα πόδια του, πουλιά πάνω απ` το κεφάλι του και ένα είδος κάδου κοντά του. Ο μήνας «των χειμαδιών» και ο γυρισμός των παραδοσιακών μαστόρων στις οικογενειακές εστίες.

Ο Οκτώβριος στην τέχνη,




("Mήνες" του Γιάννη Τσαρούχη)

Στη Φύση

"Μπήκε ο Οκτώβρης. Τα μολυβένια σύννεφα άρχισαν να συγκεντρώνονται απειλητικά στον ουρανό. Οι βροχές άρχισαν να πέφτουν δυνατές και απότομες. Τα κιτρινισμένα φύλλα, μετά τις δυνατές βροχές, άρχισαν να «ξεκολλούν» με το πρώτο φύσημα του αγέρα. Τα πράσινα χρώματα σιγά-σιγά σβήνουν. Η φύση ντύνεται στο κίτρινο-καφέ.

Όπως λέει μια παροιμία, «ο Οκτώβρης είναι οχτρός της γης». Οι πρώιμες βροχές κατά τον Οκτώβρη είναι κάτι που οι βοσκοί πάντα εύχονται, γιατί φυτρώνουν γρήγορα τα χόρτα και υπάρχει τροφή για τα ζώα τους, σε μια περίοδο που τίποτα σχεδόν δεν υπάρχει για βοσκή. Για τη γεωργία, όμως, οι πρώιμες βροχές δεν είναι πάντα για όλους επιθυμητές. Τα χωράφια γεμίζουν κάθε λογής χόρτα τα οποία τα εξαντλούν.

Οι πρώιμες βροχές συνοδεύονται όμως από καταστροφές, πλημμύρες, χαλάζι.

Ανάμεσα στη χαμηλή βλάστηση, έφθασαν απ’ τα βόρεια της χώρας ή απ’ τα ψηλά βουνά μας, σε μεγάλους αριθμούς, οι Κοκκινολαίμηδες (Erithacus rubecula). Άρχισαν να ψάχνουν για τη χειμερινή τους κατοικία. Αρχίζει η εγκατάσταση τους στους κήπους, στους θάμνους, στα πάρκα, στα μικρά δάση. Αυτό το μικρό στρουθιόμορφο, από τη στιγμή που θα βρει μια επικράτεια, γίνεται επιθετικό προς τα μέλη του είδους του. Προστατεύει την επικράτειά του με μεγάλο πάθος και δε διστάζει να επιτεθεί και να κυνηγήσει αυτούς που παραβίασαν το χώρο του. Έχει την αίσθηση της ιδιοκτησίας και αισθάνεται αφεντικό στο χώρο του. Πολλές φορές φθάνει λίγο βαμβάκι βαμμένο κόκκινο για να δούμε τις αντιδράσεις του Κοκκινολαίμη. Αν το βάλουμε σ’ ένα κλαδί, μέσα στην επικράτειά του, τότε θα γίνουμε μάρτυρες μιας μεγάλης επίθεσης. Το κελάηδημά του γίνεται νευρικό και επιθετικό, το στήθος του φουσκώνει, σα να ήθελε να γίνει διπλός και με το ράμφος του αρχίζει να χτυπάει με μανία το βαμβάκι, λες και είναι άτομο του είδους του.

Από τα πουλιά, οι καλοκαιρινοί επισκέπτες και τα αποδημητικά έχουν αναχωρήσει, ενώ οι χειμωνιάτικοι επισκέπτες άρχισαν να καταφθάνουν. Υπάρχουν όμως και τα πουλιά που είναι μόνιμοι κάτοικοι και που δεν έχουν καμιά όρεξη να μετακινηθούν. Ο πρώτος όμως κανόνας, για να μπορέσουν να επιβιώσουν και στις 4 εποχές, είναι να εκμεταλλεύονται σωστά τις τροφές τους και αυτά που τους προσφέρουν.

Έτσι οι Παπαδίτσες (Parus sp.), τα μικρά πουλιά που όλο κελαηδούν νευρικά, κάνουν τα ακροβατικά τους μέσα στους κήπους και στα δάση όλης της Ελλάδας. Άρχισαν να «ξεσκονίζουν» το φθινοπωριάτικο διαιτολόγιό τους. άφησαν την καλοκαιρινή τους δίαιτα, που ήταν πλούσια σε έντομα, για μία νέα που αποτελείται από σπόρους, φρούτα του δάσους και άλλα φυτικά στοιχεία.

Στο δάσος αυτή την εποχή παρατηρείται μια μεγάλη «έκρηξη» Μανιταριών. Αυτή την τόσο γευστική τροφή την εκμεταλλεύονται διάφορα είδη ζώων, μα πάνω απ’ όλους, εκείνος που είναι αχόρταγος για τα Μανιτάρια είναι ο Σκίουρος.

Οι Δασομυωξοί (Glis glis) άρχισαν πολύ γρήγορα, αυτή την εποχή, να διπλασιάζουν το βάρος τους. έπεσαν σε πολλή λαιμαργία  πάνω στους σπόρους και στα βελανίδια. Σε λίγο θα πέσουν σε λήθαργο, σε μια σίγουρη κρύπτη, 60 εκ. περίπου κάτω απ’ τη γη, ή στην κοιλότητα κάποιου δέντρου ή στη σχισμή κάποιου βράχου. Η κρύπτη αυτή φιλοξενεί πολλά άτομα που ανήκουν στην ίδια οικογένεια. Πριν πάνε όμως για «ύπνο», τη γεμίζουν με σπόρους και βελανίδια. Θα τους χρειαστούν την άνοιξη, όταν θα ξυπνήσουν, για να έχουν κάτι πρόχειρο να βάλουν στο στόμα τους, μια και κατά τη διάρκεια του χειμώνα θα έχει καταναλωθεί όλο το λίπος που έχουν συγκεντρώσει στους ιστούς τους.

Οι Σαλαμάνδρες μέσα στα δάση, ύστερα από μια σύντομη ερωτική συνάντηση, άρχισαν να αποτραβιούνται για να βρούνε το χώρο όπου θα ξεχειμωνιάσουν. Κρύβονται μέσα στις κοιλότητες των δέντρων, στους βράχους ή στο χώμα και ψάχνουν πάντοτε να βρουν τις σωστές συνθήκες (υγρασία, θερμοκρασία) που είναι απαραίτητες για τη ζωή τους.

Μέσα στην πόλη, πάνω στα μεγάλα αιωνόβια δέντρα, άρχισε ένα παράξενο πηγαινέλα. Έφτασαν τα Ψαρόνια (Sturnus vulgaris). Το μαρτυρεί ο μεγάλος θόρυβος που κάνουν αυτά τα πουλιά, αλλά και το γεγονός ότι δε «σέβονται» τις ταμπέλες που ζητούν απ’ τους πολίτες να κρατούν την πόλη καθαρή. Το πρωί, κάτω απ’ τα γυμνά δέντρα, τα πεζοδρόμια είναι γεμάτα από κουτσουλιές.

Τα Ψαρόνια είναι τα πουλιά με τους μεγαλύτερους πληθυσμούς σ’ όλο τον κόσμο. Στη Μεγάλη Βρετανία, μετά από έρευνα που έκαναν οι Ορνιθολόγοι, έχει αποδειχθεί ότι υπάρχουν 10 εκατομμύρια άτομα και σ’ όλο τον κόσμο φθάνουν σχεδόν τον ανθρώπινο πληθυσμό.

Αυτή την εποχή αφήνουν τις εξοχές και τραβιούνται μέσα στην πόλη, για να κοιμηθούν τα βράδια. Η πόλη είναι πιο σίγουρη αλλά και πιο ζεστή. Τα πρωινά αφήνουν την πόλη και ψάχνουν για τροφή μέσα στα λιοστάσια ή στ’ αμπέλια. Στο χώρο όπου συγκεντρώνονται για να κοιμηθούν οι αριθμοί είναι πολύ μεγάλοι: πολλές φορές πάνω σε ένα δένδρο υπάρχουν δέκα έως δεκαπέντε χιλιάδες άτομα.

Μέσα στα δάση τα φύλλα κιτρινίζουν και το ταπέτο απ’ τα νεκρά φύλλα γίνεται όλο και πιο γλιστερό.

Τα μικρά θηλαστικά άρχισαν να κρύβονται για να περάσουν με σιγουριά το χειμώνα. Στο δάσος ήρθαν όμως νέοι επισκέπτες. Είναι οι Τσίχλες και οι Μπεκάτσες, που θα βρουν καταφύγιο ανάμεσα στα νεκρά φύλλα και στα γυμνά ξερά κλαδιά.

Κοντές στις όχθες στον Αχελώο και στα φρεσκοοργωμένα χωράφια, συνεχίζουν να καταφθάνουν οι Καστανοκέφαλοι Γλάροι. Σε μεγάλους αριθμούς γυροπετούν από όργωμα σε όργωμα οι Καλημάνες, ψάχνοντας για σκουλήκια, σπόρους και σαλιγκάρια.

Στη Σιθωνία ή στον Εθνικό Δρυμό της Πάρνηθας, από τα λιγοστά Ελάφια (Cervus elaphus) που απέμειναν, τα αρσενικά μαζεύονται στις περιοχές των θηλυκών με την ελπίδα να δημιουργήσουν το «χαρέμι» τους. Εκεί τα αρσενικά θα δώσουν τις μάχες τους και ο καλύτερος θα κερδίσει τις θηλυκές. Τα ενήλικα αρσενικά ζουν μόνα τους. Κατά την περίοδο των ερώτων όμως, μάχονται μεταξύ τους για το ποιος θα οδηγεί την ομάδα. Μετά την περίοδο των ερώτων, την ομάδα την οδηγεί πάντα μια πεπειραμένη θηλυκιά.

Τα υδρόβια πουλιά συνεχίζουν να καταφθάνουν. Άλλα σταματούν εδώ και άλλα συνεχίζουν πιο νότια. Οι υγρότοποι γεμίζουν από Φαλαρίδες, Κιρκίρια και Βουταλίδια.

Στη Μεσόγειο, σ’ όλα τα πελάγη, τα νερά άρχισαν να γίνονται όλο και πιο κρύα. Παρ’ όλα αυτά, την εποχή αυτή αρχίζει να ζευγαρώνει ο Σφαιροκέφαλος (Globicephala melaena), θηλαστικό που ανήκει στην οικογένεια Delphinidae.

Οι Μένουλες (Maena maena) είναι ψάρια που συγγενεύουν με τις Μαρίδες και τις Τσερούλες. Έχουν χρώμα μολυβί στη ράχη και κοιλιά σταχτόασπρη. Το κεφάλι τους είναι μεγάλο, με μεγάλα μάτια και δόντια πυκνά και μικρά. Οι Μένουλες είναι ερμαφρόδιτες, πρώτα θηλυκές. Όταν ζευγαρώνουν τον Οκτώβριο αλλάζουν περιβολή: παρουσιάζουν περισσότερες μακρουλές γαλάζιες γραμμές στα πλευρά και γαλάζια στίγματα στο κεφάλι και στα πτερύγια.

Αυτή την εποχή επίσης, ανάμεσα στους φυκιάδες και στους βράχους, γεννούν τ’ αυγά τους οι Τσιπούρες (Sparus auratus).

Στα ψηλά βουνά άρχισαν να ωριμάζουν τα φρούτα της Καστανιάς (Castanea sativa) και με το πρώτο κρύο θα τα βρίσκουμε σε πολλές γωνιές της πόλης μας, ζεστά από τους καστανάδες."

Στη σωστή διατροφή.

Σύμφωνα με τον σοφιστή Ιεροφίλο,  το μήνα τούτο πρέπει να καταναλώνουμε τροφές και φαγητά καυτερά όπως τα πιπέρια και με οξύτητα, τσουχτερά σαν τα σκόρδα (να μη μας πλησιάζει άνθρωπος που λένε...), ψητά και ωμά: 

"Αρμόζει δριμοφαγία πάση χράσθαι· προ πάντων δε πάντα εσθίειν εφθά και ωμά· και το ζέμα πίνειν σκόροδα εφθά, καρυκευτά, στάχος, πέπερι, κινάμωμον, και καρυόφυλλον, ταύτα δια των βρωμάτων εσθίειν και πίνειν. Εκ δε των κρεών πρόβεια, ορνίθια, περιστερόπουλα, χήνας, όρτυγας, ορτυγο-μήτρας, και λακτέντα εσθίειν· νησσαρίων δε και φασσών, και τρυγόνων, και πλατόνων, και συάγρων, και λαγωών απέχε-σθαι.

Εκ δε των ιχθύων, κεφάλων, αγραύλων, τριγλών, και πάντων των αλέπων και των παστών απέχεσθαι χρή· τα δε άλλα πάντα εσθίειν.

Εκ δε των οσπρίων, κυάμου και φακής, και λαθύρου απέχεσθαι· τα δε λοιπά εσθίειν. Των λαχάνων, κράμβης και γογ-γύλης απέχεσθαι, τάλλα δε εσθίειν. Ασπαράγους δε πάντας και αμανίτας λευκούς εσθίειν.

Από δε των οπωρών, σταφίδας λεύκας, απίδια άγρια ακμάζοντα, και μήλα γλυκέα, σύκα λευκά, μέσπιλα, ροδάκινα, φοίνικας, ροιάς, και μηλοκύδωνα, ταύτα πάντα εσθίειν.

Εκ δε των ξηρών οπωρών, κάρυα βασιλικά, πιστάκια, αμύγ-

δαλα, κοκκονάρια, και κάρυα ποντικά, κοκκοδάφνων δε απέχεσθαι.

Οίνον λευκόν και ελαιόχροον και αψινθοροσάτον πίνειν.

Σκοπείται δε και το άστρον του Ταύρου."




Αστρολογικά είναι ο μήνας του "ζυγού"...

(εικόνα)

...και βεβαίως εννοείται  εκείνου του ζωδιακού κύκλου

και όχι του άλλου του ζυγού, που αδειάζει  ταχυδακτυλουργικά τις τσέπες  μας 

και βαραίνει τις πλάτες και τις ψυχές ΟΛΩΝ ΜΑΣ.

Παρά τα όσα  μα συμβαίνουν  να προσπαθούμε ό,σο μπορούμε να χαμογελάμε.

ΚΑΛΟ ΜΑΣ ΜΗΝΑ!!!